Fuqarolik huquqi nazariyasida shartnoma yuridik fakt sifatida uning ishtirokchilari tomonidan huquq va burchlarni vujudga keltirish, o‘zgartirish hamda bekor qilish haqidagi kelishuv hisoblanadi. U ijtimoiy hayotning barcha sohalarida, shu jumladan, qishloq xo‘jaligida mol-mulk topshirish, ishlar bajarish, xizmatlar ko‘rsatish kabi mulkiy munosabatlar shakllanishida ham asosiy huquqiy vosita sanaladi. Аgrar sohada qishloq xo‘jaligi tovar ishlab chiqaruvchilari bilan qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini tayyorlash, qayta ishlash tashkilotlari bilan kontraktatsiya shartnomalari; taʼminotchi tashkilotlar bilan moddiy-texnika resurslari yetkazib berish bo‘yicha shartnomalar; xizmat ko‘rsatuvchi tashkilotlar bilan mexanizatsiyalashgan ishlarni bajarish; xo‘jaliklarga servis, agrokimyo, agrotexnika xizmatlari bo‘yicha shartnomalar keng qo‘llaniladi. Mazkur shartnomalar ishtirokchilari uning mazmuni yuzasidan o‘z zimmalariga maʼlum majburiyatlar oladi. Biroq shartnomaviy majburiyatlarning bajarilishi yoki lozim darajada bajarilishiga erishish kontragentlar harakatiga bog‘liq. Shartnoma intizomiga rioya etmaslik esa fuqarolik-huquqiy javobgarlikni vujudga keltiradi. Bu, o‘z navbatida, daʼvogar (kreditor) tarafning aybdorlik prezumptsiyasi tamoyilidan foydalanishiga sabab bo‘ladi. Majburiyatning lozim darajada bajarilmasligi uchun qarzdor javobgardir. Mazkur maqolada tadqiqot predmeti sifatida shartnomaviy majburiyatni bajarmaganlik uchun qarzdorning aybdorlik prezumptsiyasi o‘rganiladi.